Vijf vragen over zoetstoffen

Steeds meer mensen willen graag wat minder suiker eten. Daarom worden ook steeds meer voedingsmiddelen gezoet met zoetstoffen. Die leveren wel de zoete smaak, maar niet de calorieën van suiker, of het negatieve effect op tanden of bloedsuiker. Hier zijn de 5 meest gestelde vragen én antwoorden over zoetstoffen.

1. Welke zoetstoffen zijn er?

Er zijn ongeveer 15 verschillende zoetstoffen, die je in twee groepen kunt indelen. De eerste groep zijn de zoetstoffen die energie (calorieën) leveren. Voorbeelden van deze groep zijn sorbitol, xylitol en isomalt. Ze leveren wel minder calorieën dan suiker. Je vindt deze zoetstoffen vaak in snoepjes en kauwgum. De tweede groep zijn de zoetstoffen die veel zoetkracht hebben, maar nauwelijks calorieën leveren. Voorbeelden zijn aspartaam, stevia en sacharine. Je vindt deze onder andere in light frisdranken en zoetjes.

2. Zijn zoetstoffen veilig?

Ja, zoetstoffen zijn veilig. Ze zijn heel goed onderzocht en door de Europese Unie goedgekeurd. Ze hebben daarom ook allemaal een E-nummer. Er wordt op internet veel gezegd en geschreven over het gevaar van zoetstoffen, met name over aspartaam, maar die verhalen zijn niet goed onderbouwd. De EFSA (Europese autotiteit voor voedselveiligheid) beschouwt ze als veilig bij normaal gebruik, maar blijft wel voortdurend onderzoek doen naar de effecten.

"Zoetstoffen vooral gebruikt in “ongezonde” producten zoals koek, snoep, toetjes en frisdrank"

3. Val je af van zoetstoffen?

Als je alle suiker uit je voeding weglaat en vervangt door zoetstoffen, dan kun je veel calorieën besparen. Je zou denken dat je op die manier heel gemakkelijk kunt afvallen. Maar zo werkt het in de praktijk niet helemaal. Er wordt veel onderzoek gedaan naar het effect van zoetstoffen en de resultaten zijn heel verschillend.

Sommige onderzoeken laten zien dat mensen juist zwaarder zijn als ze veel zoetstoffen gebruiken. Maar komt dat omdat ze al overgewicht hebben en daarom overstappen op zoetstoffen? Of hebben de zoetstoffen een negatief effect op het gewicht? Dit soort vragen kan het beste onderzocht worden door proefpersonen producten met suiker te laten verruilen voor producten met zoetstoffen. Dan zie je inderdaad dat ze minder calorieën binnenkrijgen. Toch zijn artsen en wetenschappers nog best voorzichtig over zoetstoffen. Er is bijvoorbeeld nog niet goed bekend hoe de bacteriën in de darm reageren op zoetstoffen. Ook worden zoetstoffen vooral gebruikt in “ongezonde” producten zoals koek, snoep, toetjes en frisdrank. Het is voor iedereen beter om daar minder van te eten en te drinken. Kortom: het laatste woord is hierover nog niet gezegd.

4. Hebben zoetstoffen nog andere effecten voor je gezondheid?

Producten met zoetstoffen zorgen niet of nauwelijks voor een stijging van het bloedsuiker of van het hormoon insuline. Voor mensen met diabetes kunnen zoetstoffen daarom zorgen voor een wat stabieler bloedsuiker. Nog een positief effect: zoetstoffen zijn beter voor je gebit dan producten met suiker. Ze spelen namelijk geen rol in het ontstaan van gaatjes. Overigens zijn frisdranken, zowel met suiker als met zoetstoffen, niet goed voor je gebit. Dat komt door de zuren, die het tandglazuur kunnen aantasten.

5. Wat zijn de nadelen van zoetstoffen?

Sommige mensen zijn gevoelig voor de zoetstoffen die energie leveren, zoals sorbitol en mannitol. Hun darmen reageren er niet goed op, en bij te veel gebruik van deze zoetstoffen kan winderigheid en diarree ontstaan. Op levensmiddelen die meer dan 10% toegevoegde polyolen bevatten, moet altijd een waarschuwing op het etiket staan: ”overmatig gebruik kan een laxerend effect hebben”.

Verder zijn er mensen die de erfelijke stofwisselingsziekte PKU hebben. Voor hen zijn de zoetstoffen aspartaam of aspartaam-acesulfaamzout (E951 en E962) niet geschikt. Hun lichaam kan het aminozuur fenylalanine uit aspartaam niet goed afbreken. Daarom moet er op producten met E951 of E962 altijd staan: “bevat aspartaam (een bron van fenylalanine)” of “bevat een bron van fenylalanine”.